Teraz, kiedy opadły już liście warto, przyjrzeć się korze. Jest szara i gładka jak u żadnego innego drzewa. Czasami może być nieco falista lub porysowana. A rysunki bywają przeróżne i pobudzają fantazję obserwatora.
Najwięcej jest "oczu" - różnej wielkości. Spoglądają z różnej wysokości. Czasami podobne do ludzkich, a czasami do sowich...
Oczy to pozostałość po gałęziach - to rodzaj blizny, która tworzy się na gładkiej korze buka. W miarę wzrostu drzewa gałęzie pojawiają się, i z czasem odpadają. Drzewo zabliźnia rany po zamierających pędach tworząc charakterystyczny rysunek oka.
Buk pospolity jest gatunkiem wymagającym i kapryśnym. Nie lubi chłodu i cierpi w czasie wiosennych przymrozków. Jednocześnie jest jednym z najbardziej cienioznośnych gatunków drzew. Lubi podłoże bogate w próchnicę, składniki mineralne i zasobne w wapń. Gleba powinna być wilgotna, ale nie mokra. Może być zarówno kwaśna jak i zasadowa.
Buk pospolity odpowiednie warunki do rozwoju znajduje na południu, zachodzie i północy kraju. Jego naturalnych siedlisk nie znajdziemy natomiast w centralnej i wschodniej Polsce.
Buk zaczyna owocować ok. 50—80 roku życia. Co 5—8 lat owocuje obficie. Mówimy wtedy o latach nasiennych. W tym czasie pod drzewami znajdziemy ogromne ilości orzeszków bukowych zwanych pospolicie „bukwią”.
Z pożywnych nasion korzystają zwierzęta leśne – dziki, sarny, wiewiórki, popielice i orzesznice, myszy, sójki, grubodzioby i wiele innych. Niektóre przenoszą bukiew do kryjówek, robiąc z nich zapasy na zimę.
Rok nasienny to czas, kiedy również leśnicy robią „bukowe zapasy”. Jako że buk jest w Polsce jednym z najważniejszych lasotwórczych gatunków, co roku szkółki leśne produkują ok. 97 mln sadzonek. Z zapasów bukwi korzysta się w latach kiedy buk nie owocuje lub owocuje słabo. Może spotkaliście w lesie rozłożone siatki pod drzewami? Ułatwiają one zbiory. Nasiona zbiera się ręcznie, a zdecydowanie łatwiej zebrać je z płachty lub siatki niż spomiędzy zaschniętych roślin.
Owoce buka są jadalne. Niegdyś stanowiły bardzo istotny składnik diety człowieka, szczególnie w okresach głodu. Zawierają sporo tłuszczu i białek, a na dodatek są smaczne. Mielone orzechy dodawano do mąki na chleb, wytwarzano z nich olej a z uprażonych nasion sporządzano napój. Orzeszki bukowe można podjadać w trakcie spaceru, ale.. w małych ilościach. Spożycie większej ilości może skutkować zawrotami głowy. Sprawcą takiego stanu jest alkaloid fagina. W wysokiej temperaturze substancja ta rozpada się, lepiej więc nasiona uprażyć
Z nasion buka można sporządzić aromatyczną nalewkę. Prażone nasiona wzbogacą smak sałatki i deseru. Gości można zaskoczyć też ciastem z dodatkiem leśnego przysmaku.
Tekst: Elżbieta Witosza
