Zegary rządzą naszym życiem.
Od zarania dziejów człowiek zmagał się z potrzebą odmierzania czasu. Początkowo określano czas na podstawie zmian zachodzących w przyrodzie. Obserwacja słońca, księżyca oraz zmieniającej się szaty roślinnej pomagały w określaniu upływających dni, miesięcy, pór roku oraz mijających lat.
Pierwszym urządzeniem do pomiaru czasu był zegar słoneczny, czyli gnomon. Jego wynalezienie określa się na ok 2000 lat p.n.e. W określaniu czasu wykorzystano przesuwający się i zmieniający swoją długość cień. W kolejnych wiekach wynaleziono klepsydrę wodną a potem dokładniejszą w pomiarach klepsydrę piaskową. Upływający czas określano też na podstawie spalającej się świecy czy oliwy. Pierwszy zegar mechaniczny napędzany wodą powstały w Egipcie w XVI wieku p.n.e. a w następnych wiekach był udoskonalany. Potem powstawały kolejne zegary – coraz to doskonalsze i dokładniejsze.
Ciekawy sposób określania pory dnia i precyzowanie godziny wymyślił szwedzki przyrodnik Karol Linneusz. Znamy go jako twórcę systemu klasyfikacji wszystkich organizmów żywych. Linneusz przez wiele lat swojej pracy naukowej obserwował rośliny, a w szczególności ich kwiaty. Zauważył, że kwiaty pewnych gatunków regularnie otwierają i stulają płatki w ciągu dnia. Zauważył też, że pory te mogą ulegać zmianom pod wpływem różnych czynników np. położenie geograficzne, pogoda itd.
Swoje obserwacje zamieścił w „Philosophia botanica” (1748). Tym sposobem dał podwaliny do wykonania zegara kwiatowego. Opracował listę gatunków informujących o upływie czasu. Prawdopodobnie Linneusz nigdy nie zasadził zegara kwiatowego samodzielnie. Jednak idea ich tworzenia stała się na tyle modna, że kwietne zegary powstawały w ogrodach przypałacowych całej Europy. Zyskały też swoją nazwę „Horologium florae”. Pierwszy zegar kwiatowy Linneusza powstał w Ogrodzie Botanicznym w szwedzkiej Uppsali. Rabata kwiatowa była podzielona na dwanaście części i wskazywała czas z dokładnością do pięciu minut.
Jak wcześniej wspomniano para kwitnienia, może się nieznacznie różnić, stad też ogrodnicy i przyrodnicy opracowywali listy roślin, dostosowane do konkretnych warunków klimatyczno-geograficznych panujących w danej części Europy.
„Czas otwierania i zamykania kwiatów słonecznych powinien być wyznaczony w każdym klimacie, aby każdy, bez pomocy zegara lub widząc słońce, mógł poznać porę dnia.”
Czasy otwierania kwiatów:
5:00 Mak polny
6:00 Powoje, kielisznik zaroślowy, cykoria podróżnik
7:00 Podbiał pospolity, grzybienie białe, nagietek lekarski
8:00 Pierwiosnek lekarski, jastrzębiec pomarańczowy, kurzyślad polny
9:00 Stokrotka pospolita
10:00 Przypołudnik
11:00 Mlecz zwyczajny (uwaga – nie mniszek!), śniadek baldaszkowaty
12:00 Modrzyk górski,
16:00 Dziwaczek jalapa
20:00 Wiesiołek dwuletni
Czasy zamykania kwiatów:
13:00 -14:00 Cykoria podróżnik, kozibród łąkowy
15:00 Dynia
16:00 Podbiał pospolity
16:00 Kurzyślad polny
17:00 Lilia wodna
18:00 Mak polny
21:00 Pierwiosnek lekarski
Kwiaty potrafią też przewidywać pogodę. Mniszek, malwy, fiołki, stokrotki i wilce zamykają się przed deszczem.
Błękitne kwiaty cykorii podróżnik nie dość, że otwierają się tylko przy ładnej pogodzie, to jeszcze między godz. 6.00 a 13.00
Kwiaty wilca purpurowego otwierają się rano i już przed południem zamykają się. Czasami otwierają kwiaty jeszcze wieczorem. Zaś w pochmurne dni zazwyczaj dłużej cieszą oko swoim wyglądem.
Powój trójbarwny natomiast otwiera kwiaty tylko w pogodne dni.
Maciejka i tytoń oskrzydlony oczarują każdego wspaniałym zapachem, ale dopiero wieczorem.
Obecnie, dzięki nowoczesnym urządzeniom pomiarowym potrafimy wskazać czas co do ułamków sekundy ale gdyby zdarzyło nam się zgubić telefon gdzieś z dala od siedzib ludzkich – czy potrafilibyście określić czas?
Dzisiaj zegary kwiatowe traktowane są bardziej jako ciekawostka przyrodnicza. Jednak znajomość okresów otwierania kwiatów mogą nadal okazać się przydatne.
Wykonanie zegara kwiatowego wymaga sporej powierzchni. Może jednak warto posadzić w ogrodzie kilka roślin wskazujących czas, np. cykorię. Przypomni ona o porze obiadowej, a dodatkowo jej liście wiosną będą stanowiły źródło witamin, zaś jesienią skorzystamy z dobroczynnych właściwości korzenia.
Obserwujcie przyrodę, bo „radość z patrzenia i pojmowania jest najpiękniejszym darem natury”– Albert Einstein